Büyük Çerkes Sürgünü'nün 160. Yılında İlk Osmanlı-Çerkes Kadın Yazar: Hayriye Melek Hunç
İlk Çerkes kadın yazar Hayriye Melek Hunç (1896 - 24 Ekim 1963), dönemin önde gelen Çerkes aydınlarıyla beraber Çerkes Kadınları Teavün Cemiyeti, Çerkes Kız Numune Mektebi ve Diyane dergisinin kuruluşunda yer alır. Lozan Antlaşması'nda Çerkeslere azınlık statüsü verilmemesi üzerine kapatılınca Hunç'un zorunlu Mısır ve Paris yılları başlar. Diaspora yıllarını da Çerkes ulusal bilinci ve kadın hareketi için mücadeleyle dolu geçiren yazarın iki elin parmaklarını aşmayacak kadar edebi eser bırakmasında bu yoğun aktivizminin etkisi olduğu düşünülebilir. Zühre-i Elem romanıyla Türk edebiyatında ilk Çerkes kadın romancı olarak bilinen Hayriye Melek Hunç, inişler ve çıkışlarla, evliliklerle, mücadeleyle dolu uzun bir ömrün ardından oldukça az sayıda eser bırakarak 1963'te gözlerini yumduğunda, yapmak istediklerinin çok azını gerçekleştirebilmiştir. Zühre-i Elem, genel eğilimin aksine, 1910'da Arşak Garoyan Matbaası tarafından yayımlandıktan sonra dönemin en önemli Çerkes dergisi olan Guaze'de Nisan 1911 ve Mayıs 1912 arasında tefrika edilir. Her ne kadar bütün kaynaklarda "roman" olarak geçse de derinleşmeyen hikayesi, ansızın gelen finali, yarıda kalmış hissi veren olay örgüsü, birbiriyle tam anlamıyla ilişkiye geçmeyen karakterleriyle daha ziyade bir "uzun öykü" veya "novella" görünümü veren Zühre-i Elem, bir "ilk eser" olmanın edebi kusurlarıyla beraber yayımlandığı dönemin derin etkilerini taşır. 1901'de dağılmasına rağmen edebiyat zevki üzerindeki etkisi uzun süre devam eden Servet-i Fünun'dan, özellikle de Halit Ziya'dan belirgin biçimde izler barındıran bu roman, II. Meşrutiyet'in her türlü fikrin rahatça ifade edilmesine izin veren özgürlükçü ruhuna da sahiptir. Bu yönüyle, Servet-i Fünun edebiyatına göre toplumsal/siyasal konularla daha yakından ilgilidir. Ancak anlatılan aşk hikayesi hemen tümüyle oradan mülhemdir; annesini küçük yaşta kaybeden Beria'nın sevgi ihtiyacı içinde geçen bunalımlar, hezeyanlar, malihulyalarla ...
Tamamlandı
27.11.2024
26.05.2025
31760
TÜRK LİRASI
Yürütücü
Yükseköğretim Kurumları tarafından destekli bilimsel araştırma projesi