Panoptikon uygulamaları ve etik iklim algısının kaytarma davranışlarına etkisi Panopticon applications and the effect of ethical climate perception on loafing behaviors

KÜBRA NUR BİLEN / 2023 - Türkçe - Yüksek Lisans

Bu çalışmanın amacı panoptikon uygulamaları ve etik iklim algısının sosyal ve sanal kaytarma davranışları üzerindeki etkisini incelemektir. Çalışmada nicel veri analizi benimsenmiştir. Bu bağlamda Bitlis Valiliği ve valiliğe bağlı birimlerde çalışan 255 kamu personeli ile anket çalışması yapılmıştır. Anket sonuucunda elde edilen veriler SPSS 25 programı ile frekans, güvenirlik, açımlayıcı faktör ve regresyon gibi temel analiz edilmiştir. AMOS 24 yazılımı kullanılarak ise yapısal eşitlik modellemesi ile ölçüm modeli tasarlanmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre; panoptikon uygulamalarının alt boyutlarından dışsal panoptikonun önemli ve önemsiz sanal kaytarma davranışını negatif yönde etkilediği görülmüştür. Buna göre davranışlarını gözetim ve denetim araçlarına göre şekillendiren çalışanların (dışsal panoptikon) gözetim ve denetim araçlarının bulunduğu yerlerde önemli ve önemsiz sanal kaytarma eğilimlerini azalttığı söylenebilir. Araştırma hipotezlerini test etmek amacıyla yapılan bir diğer regresyon analizine göre; izlenme bilgisi ve bilinci boyutlarının önemsiz sanal kaytarmayı pozitif yönde etkilediği bulgulanmıştır. Pozitif etkiden hareketle; izlendiği bilgisi ve bilincine sahip olan ve bu bağlamda davranışlarını şekillendiren çalışanların; önemsiz sanal kaytarma eğilimlerinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Panoptikonun negatif panoptikon ve dışsal panoptikon boyutlarının sosyal kaytarma davranışını negatif anlamlı etkilediği elde edilen sonuçlar arasındadır. Gözetime olan negatif bakış açısı ve davranışını gözetime bağlı değiştirme eğilimi arttıkça; sosyal kaytarma eğilimi azalmaktadır. Buradan hareketle gözetim araçlarının kaytarma davranışları üzerinde etkileri olduğu söylenebilir. Son olarak etik iklim algısı önemli sanal kaytarmayı negatif anlamlı etkilerken; sosyal kaytarmayı pozitif anlamlı etkilemiştir. Etik iklim algısı yüksek çalışanların önemli sanal ve sosyal kaytarma eğiliminin daha düşük olduğu söylenebilir. Aynı zamanda literatür taraması yapılarak panoptikon, etik iklim ve kaytarma davranışları kavramsal olarak ele alınmıştır. Elde edilen analiz sonuçları ile kavramsal literaür kısmen desteklenmiştir.


The aim of this study is to examine the effects of panopticon practices and ethical climate perception on social and cyberloafing behaviors. In this context, a survey was conducted with 255 public personnel working in the Bitlis Governorship and the units affiliated to the governorship. Basic analyzes such as frequency, reliability, exploratory factor and regression using the SPSS 25 program with the data obtained as a result of the survey; The measurement model was designed with structural equation modeling using AMOS 24 software. According to the findings obtained in the research; It has been observed that external panopticon, one of the sub-dimensions of panopticon practices, negatively affects important and unimportant cyberloafing behaviors. Accordingly, it can be said that employees who shape their behaviors according to surveillance and control tools (external panopticon) reduce their significant and unimportant cyberloafing tendencies in places where surveillance and control tools are available. According to another regression analysis conducted to test the research hypotheses; It was found that the dimensions of watching knowledge and awareness positively affect negligible cyberloafing. Starting from the positive effect; It has been seen that employees who have the knowledge and awareness of being watched and who shape their behaviors in this context have a higher tendency to insignificant cyberloafing. It is among the results obtained that negative panopticon and external panopticon dimensions of panopticon affect social loafing behavior negatively. As the negative perspective towards surveillance and the tendency to change behavior due to surveillance increase, social loafing tends to decrease. From this point of view, it can be said that the presence of surveillance tools affects loafing behaviors positively and negatively. Finally, while ethical climate perception negatively affects significant cyberloafing; positively affected social loafing. It can be said that employees with a high ethical climate perception have a lower tendency to significant cyberloafing and social loafing. At the same time, the panopticon, ethical climate and loafing behaviors were conceptually discussed by reviewing the literature. The conceptual literature was partially supported by the analysis results obtained.