Coğrafi bilgi sistemlerinin Bitlis ili kültür varlıkları envanteri için kullanımı The use of geographic information systems for cultural assets inventory of Bitlis province

HÜSEYİN TAŞAR / 2023 - Türkçe - Yüksek Lisans

Arkeolojik çalışmalarda Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) tekniklerinin uygulanması arkeolojik alanların incelenmesini ve değerlendirilmesini kolaylaştırmıştır. CBS ile yapılan çalışmalar arkeolojik alanlara ait sözel ve sayısal verilerin bir veri tabanında saklanıp araştırmacıya veri erişim noktasında kolaylaştırıcı bir etki yaratmaktadır. Ayrıca veri tabanı ile CBS uygulamaları kullanılarak arkeolojik alanların yüzey araştırmaları ile elde edilen sonuçları konuma dayalı bir hale getirilerek mekândaki yansımaları görülebilmektedir. Bu çalışmada Bitlis ili sınırları içinde bulunan arkeolojik alanların sözel ve sayısal verileri temin edilmiştir. Konuma dayalı bir veri tabanına aktarılan bu verilerin yüzey analizleri yardımıyla mekândaki yansımaları incelemiştir. Ayrıca Bitlis iline ait sayısal yükseklik verisi (DEM) indirilmiş ve yüzeye ait sayısal veriler analizler için uygun altlık olarak kullanılmıştır. Elde edilen akarsu ve yol verileri arkeolojik veri tabanına eklenmiştir. Kale, yerleşim alanı, cami, kilise, şapel, mezarlık, kümbet, han, köprü gibi tarihi kültür varlıklarının etki alanları incelenmiştir. CBS'nin arkeoloji uygulamalarında kullanımı ile arkeolojik alanların dağılımına etki eden faktörler belirlenmiştir.


The application of Geographic Information System (GIS) techniques in archaeological studies has facilitated the examination and evaluation of archaeological sites. Studies with GIS provide a facilitating effect for the researcher at the point of data access by storing the verbal and numerical data of archaeological sites in a database. In addition, using the database and GIS applications, the results obtained by the surveys of archaeological sites can be made based on location and their reflections can be seen. In this study, verbal and numerical data of archaeological sites within the borders of Bitlis province were provided. With the help of surface analysis of these data, which was transferred to a location-based database, the reflections in the space were examined. In addition, the digital elevation data (DEM) of Bitlis province were downloaded and the numerical data of the surface were used as a suitable base for the analyses. The obtained stream and road data were added to the archaeological database. The influence areas of historical cultural assets such as castle, residential area, mosque, church, chapel, cemetery, cupola, inn, bridge were examined. With the use of GIS in archaeological applications, the factors affecting the distribution of archaeological sites were determined.