Bitlis ili hava kirliliğinin toprak kirliliğine etkileri The effects of Bitlis province air pollution on soil pollution

ELİF ÇELİK / 2019 - Türkçe - Yüksek Lisans

Günümüzde gelişen kentleşme, artan nüfus ve endüstriyel faaliyetler hava kalitesini düşürmektedir. Hava kirliliğine neden olan gazlar, partikül madde ve çeşitli reaksiyonlarla ortaya çıkan etkileşim, hava kalitesi ve çevre kalitesine etkide bulunarak yaşam standardımızı düşürmektedir. Bitlis ili, coğrafi konumu sebebiyle yılın büyük bir bölümünü ağır kış şartları altında geçirmektedir. Bu sebeple, yoğun olarak fosil yakıt kullanımına ihtiyaç duymaktadır. Ulaşım açısından da bir uluslararası kavşak noktasındadır. Taşıt trafiği, hava kirliliği artışında etkili bir nedendir. Hava kirliliğini oluşturan gaz ve partikül emisyonları, kaynaktan belli bir mesafe kadar uzaklıkta yeryüzüne, toprak veya bitki örtüsüne düşmektedir. Bu sebeple çevre, insan ve canlı sağlığı hem doğrudan hem de dolayı yollarla etkilenmektedir. Bu çalışmada, Bitlis şehir merkezinden, GPS (Global Position System) cihazı yardımı ile belirlenen 19 farklı noktadan alınan toprak örnekleriyle, hava kirliliğinin toprak kirliliğindeki kirletici etkisi araştırılmıştır. Alınan toprak örnekleri, laboratuvar ortamında sıvı hale getirilerek içeriğindeki ağır metaller (Ni, Zn, Pb, Cu, Fe, Mn, Cd), Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğindeki değerler ile karşılaştırılmıştır. Sonuçlar, kullanılan kömür miktarının atmosfere deşarj edilen emisyon envanteri ile çoklu lineer regresyon yöntemi kullanılarak karşılaştırılmıştır. Ayrıca, toprak kirliliğine olan etkileri incelenmiştir.


Urbanization, increasing population and industrial activities are decreasing the quality of the air today. The air pollution causing gases, particulate matter and interaction with various reactions, air quality and the quality of the environment are influencing to reduce our standard of living. Due to its geographical location, Bitlis province has a large part of the year under heavy winter conditions. For this reason, it needs intensive use of fossil fuels. It is also at an international crossroads in terms of transportation. Vehicle traffic is an effective means of increasing air pollution. The gas and particulate emissions that make up air pollution fall to earth, soil or vegetation at a distance from the source. Thus, environment, human and living health are affected both directly and by means. In this study, the contamination effect of air pollution on soil pollution was investigated from soil samples taken from 19 different points determined by Bitlis city center with the help of GPS (Global Position System) device. The soil samples were taken in laboratory and compared with the values of heavy metals (Ni, Zn, Pb, Cu, Fe, Mn, Cd) in the regulation of Soil Pollution Control in Turkey. The results are compared with the emission inventory of the coal used, which is discharged to the atmosphere, using multiple linear regression method. In addition, the effects on soil pollution have been examined.